2005 - Pouwhakataki Ngakina Bertrand rāua ko Pouwhakataki George White

Translate into English


He iwi kārangirangi, Yandina, Ngā Moutere o Solomon, te 17 & 18 o Hanuere 2005

Te Whakarākai Tohu Māia o Aotearoa
NBG095 Pouwhakataki Ngakina Bertrand

Te Whakarākai Tohu Māia o Aotearoa
GW8126 Pouwhakataki George White

I te Hanuere 2005, ka hua ake tētahi whana i runga i tētahi tautohetohe ahumahi ki ētahi kaimahi porotū me ētahi kaiporotēhi i Yandina i ngā Moutere o Solomon. I te wā o te whana, he Pirihimana kē a Pouwhakataki Bertrand e whakakapi ana i te tūranga o te Pouwhakataki matua. I te 17 o Hanuere (te rā tuatahi o te whana), ka huri tētahi rōpū kaimahi porotū ki te whakaeke i tētahi poti pirihimana e herea ana ki te tumu o te wāpu. Ka arataki a Pirihimana Bertrand i ētahi āpiha tokoiti o te Ope Roera Pirihimana o ngā Moutere o Solomon (RSIPF) hei pare i te tukinga nei. He tokoiti noa atu tōna ope i tō te ope whakaeke engari, ahakoa te tokomaha o ngā kaiporotēhi e tukituki atu ana, ka whakawhena tonu atu ia me te mauhere tangata atu anō hoki nōna ka tatari kia tae ōna taituarā. Ka haere iho a Pouwhakataki White, he pouaromātai whakakapi i taua wā, rāua ko tētahi atu āpiha ki te āwhina, he rehu pepa te karawhiu kia taui atu ai ētahi kaiporotū. Ka motokia, ka whanaia hoki rāua. I makaia ki roto i te taiwhanga herehere a te pirihimana tētahi tangata i mauheretia.

Pouwhakataki Ngakina Bertrand
Pouwhakataki Ngakina Bertrand

Ka whakatika ētahi kaiporotū pukuriri, tōna 300 nei, ki te pāhoro i te whare pirihimana ki te wewete i te tangata rā. E rua hāora te roa o te kakari, ka panaia atu te māpu rā. I te wā o te kakari, ka torohakitia atu ētahi wāhine me ētahi tamariki ki te aroākapa hei aukati i ngā pirihimana e whiu rehu pepa ana, e whana matire tukutahi ana rānei hei whakawawā i a rātau. Te tūnga mai o ngā tamariki nohinohi i te haputa riri, ka tīmata ētahi o ngā mea tāne i te muri ki te whakamahi kōtaha hei makamaka kōhatu ki ngā pirihimana. He kaitā hoki ētahi o ngā kōhatu, ā, nuku atu i te 100 mita te tawhiti o te rere he kaha rawa nō te whiunga atu. Ka whakamōrearea a Pouwhakataki Bertrand i a ia, arā ka tū i te haputa hei ārai i ngā tamariki, ka karanga atu ki ngā kaimaka kōhatu kia whakamutua atu taua mahi. Nā taua mahi kakama āna, nā tōna mana i waenga i te hau kāinga i mutu ai te mahi a ngā kaimaka kōhatu. Kāore ngā āpiha i taua tukinga i whai rawa parahau.

I te rangi i muri mai (te 18 o Hanuere), āhua 50 tāngata i whakaeke i ngā rangaranga pirihimana i mua i tētahi poti i tae ake kia utaina atu ngā tupu kopara i hauhaketia i reira. Ka taui atu ētahi tāngata, ka waere mai anō te papa kia pai ai te maka kōhatu ki ngā pirihimana. Ahakoa ka pāngia te waewae ki te kōhatu, ka kino hoki te tūnga, ka taki atu a Pirihimana Bertrand i tētahi ope āpiha RSIPF ki te muri o te ope hei whakapāhunu i ngā kaimaka kōhatu, hei mauhere hoki i te hunga e tukituki tonu ana ki ngā rangaranga pirihimana. Nā ēnei mahi āna i tau anō ai te puehu ki raro mō te wā poto. I muri mai ka nuku tētahi atu ope kaipatu ki te muri o te takanga o te kamupene kopara, ka horo te pekerangi, ka tīmata ki te maka kōhatu ki ngā kaimahi o roto. Ka huri te ope pirihimana taituarā ki te tū atu ki a rātau, ā, ka haere a Pirihimana Bertrand mā runga i te waka pirihimana mai i te whare pirihimana, ka noho hei wāhi huihuinga mō ngā mauhere me te hunga taotū. Ka tukitukia tonutia atu te waka rā, ka ātete te tini o te iwi ki te pirihimana. Nuku atu i te 400 tāngata e whakaeke ana i ngā tūranga pirihimana ināianei. Ka hoki a Pirihimana Bertrand ki te whare pirihimana, ā, ahakoa te mōrearea mōna, ka puta ia ki te kauhanga o te riri whakanuku ai i tētahi huinga tamariki e noho pātata mai ana. Kātahi ka oti i a ia ētahi rawa parahau te kohikohi, ka arataki ai i tētahi tīma RSIPF ki tua hei whakawawā i te hunga whakaeke.

Pouwhakataki George White
Pouwhakataki George White

I te 19 o Hanuere, ka whakaritea tētahi rārangi ingoa kaihara e taea ana te tautuhi, ā, ka mauheretia rātau, me te aha ka hoki anō ētahi kaipatu 150 ki te whare pirihimana ātete ai. I muri mai o te tautētete roa rawa me ētahi whakawhitiwhiti kōrero, ka whakahauraro ētahi o rātau ki ngā pirihimana. Eke noa te tōmuatanga o te ahiahi, kua piki te tatau o ngā mauherenga ki te 57. Ka ea te unuhanga o aua mauhere i Yandina, ā, i muri iho ka pau te rā i ngā pirihimana i roto i te hapori rā, e kōrerorero ana ki ngā tāngata, e ngana ana ki te whakatau i te puehu, kia taea te whakahaumaru i a rātau anō, i ngā mema hau kāinga o te RSIPF, i ngā kaimahi hoki i ngana rā ki te whakauta i te poti.

I te roanga ake o ēnei tukinga, ka whakaaturia e Pouwhakataki White rāua ko Pirihimana Bertrand te māia whakahirahira me ngā pūkenga rangatira hoki i mua i te aroaro o te mano tini kaiwhana mau kōtaha, mau kōhatu. Ka rurukutia ngā pā waonga, ka aratakina e rāua he kōkiri tukutahi o ētahi kamahi RSIPF kore wheako ki ngā kaiwhana hei whakawawā i a rātau. Nā tā rāua hautū, nā te manawanui me te manawaroa hoki ō rāua i ngā rā o te whana i whakatauria rawatia ai ngā whana, ā, ko tōna 60 kaihara i mauheretia. I oti ngā hinonga pirihimana nei i runga i te tokoiti o ngā kaimahi, te torutoru noa o ngā rauemi, te korenga o te tānga manawa, ā, i runga hoki i ngā tūāhua o te wehi tērā ka mate te tangata.

I tū rangatira ai ēnei āpiha Pirihimana o Aotearoa nā te nui o te mahi hautoa i roto i tēnei wā mōrearea rawa.